Osagedoorn Hortus Botanicus Amsterdam 1963-2016

Deze snijplank is gemaakt van een Osagedoorn van een gerooide boom uit de Hortus Botanicus Amsterdam. De Hortus Botanicus Amsterdam uit 1638 is een van de oudste botanische tuinen ter wereld. In de tuin en kassen staan meer dan 4.000 soorten planten uit verschillende klimaten. De tuin, die midden in Amsterdam ligt, is ongeveer 1,2 hectare groot. Ondanks de ligging in de drukke Plantage buurt is het alsof achter de 300 jaar oude toegangspoort de stad even haar adem inhoudt.

In de Hortus groeien enkele tientallen bomen die opvallen vanwege hun ouderdom of omdat het zeldzame soorten zijn. Een van deze bijzondere bomen is de Osage doorn (Maclura pomifera). De boom groeide 48 jaar lang achter de Palmenkas tot deze gekapt omdat hij door zijn scheefhangen een bedreiging vormde . De wortels van de boom groeiden onder een dicht bijgelegen gebouw van de Hortus. De boom werd vervroegd gekapt in verband met de nieuwe warmte-koude opslag van de Hortus en de Hermitage Amsterdam ‘Tussen kunst en kas’.

De Osagedoorn kan 9 tot 15 meter hoog worden en komt in de Verenigde Staten in een beperkt gebied voor. Het verspreidingsgebied van de boom ligt  rond zuid Oklahoma, noord Texas en zuidwest Arkansas. Dit is ook het gebied van de Osage indianen, waar de boom naar vernoemd is. Zij gebruikten het harde hout voor hun bijlen en bogen. De takken van de boom bevatten scherpe doorns, daarom wordt het hout ook vaak als vee afscheiding gebruikt.

De boom produceert bijzondere vruchten: deze 5-10 centimeter grote, harde, rimpelachtige vruchten (ietwat lijkend op een sinaasappel) zijn voor de mens oneetbaar. Ook de meeste dieren eten de vruchten niet.  Wetenschappers vermoeden dat deze vruchten een overblijfsel uit de vroegere tijden zijn, waar ze een voedselbron voor bijvoorbeeld de mammoet waren.

Het hout van de Osagedoorn bevat berberine, een stof die ook te vinden is in bijvoorbeeld kurkuma. Door deze natuurlijke kleurstof in het hout heeft de Hortus Stadsplank een gele gloed.